ÑAWPA QALLUNCHIKKUNA T’AKYACHINAPAQ

ÑAWPA QALLUNCHIKKUNA T’AKYACHINAPAQ

América mama llaqtapi ñawpa qallunchikkunaqa mana qillqasqallam kawsakurqanku. Chayraqmi kimsa pachaq qhipa watakunallaraq wakin qallunchikkuna qillqasqa rikhurin. Chayta yuyayuyarispan kananchik maypachachus qhichwa qallunchikta yachachispa.
Chaykunatam mana qunqasunnanchu, manataqmi ñawsahina qatillasunmantaqchu wak runakunap tukuy imaymana rurasqanta: paykuna imaynatachus qallunkunata yachachinku, manam chay hinallatapunitaqchu ñuqanchik qhichwa qallunchikta yachachisunman, nitaqmi nisunmanchu: imaynatachus gringo rimayta yachachiwarqanchik chhaynata qallunchikta yachachisun nispa.
Chaykunata mana qhawarisqanchik raykun, lliw/llapan hatun llamkaykuna qallunchikkuna yachachinapaq kamasqa manapuni allin p’uchukaymanchu chayanku, chaymi lliw ima rurasqanchikpas urmaylla urman, thuniylla, thunin, manataq ima rurasqanchikpas rikhurinchu.
Chhaynata rimarispan Littlebear wawqinchik qillqanta qallirin. Chaymantataqmi sumaq harawita mast’arin. Chayta allinta ñawirispa ichachu imallatawanpas allin rurayta atirusunman. Chaykunawantaq yanapakusun ñawpa qhallunchikkunata sinchita t’akyachinapaq, wiña wiñay kawsananpaq.
Wakinkuna nirqanchik: rimayninchikkunata qillqasun, nispa, hinata ruranchik, chaywanpas kay América mama llaqtapi ñawpa qhallunchikkunaqa wañullachkankupunim.
Chaymantapas nillanchiktaq: simipirwakunata rurasun sapa qallunchikkunapaq, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañuylla wañuruchkanku.
Chaymantapas nillanchiktaq: mama hatun yachaywasikunamanta qillqa kamayuqkunata hurqusun, paykuna qallunchikkunaq kawsayninta qhawananpaq, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañullachkankupunim.
Chaymantapas nillanchiktaq: ayllumasinchik runakunata astawan yachaykachisun, paykunapuni qhallunchik kamayuq kanankupaq, nispa, chaytapas rurarpallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañurallachkankupunim.
Chaymantapas nillanchiktaq: qullqita mañakusun tayta gobierno-manta iskay qallupi, iskay kawsaypi yachachinapaq, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, qullqitapas tarinchik, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañurikapullachkankupunim.
Chaymantapas nillanchiktaq: Sapan yachaywasikunapi qhallunchikkunata yachachichunku, nispa, chaytapas rurarpallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañullachkankupunitaq.
Chaymantapas nillanchiktaq: imayna kawsayninchik kasqanmanhina p’anqakunata/mayt’ukunata rurasun, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkuna wañuylla wañurallanku.
Chaymantapas nillanchiktaq: yanapachikusun allin umayuqkunawan, qallu kamayuqkuna, qallunchikkunata yachachinankupaq, nispa, chaytapas rurarpallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañullachkankupunim.
Chaymantapas nillanchiktaq: rimay waqaychanaman machukunaq rimasqanta churarqusun, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañuylla wañupuchkanku.
Chaymantapas nillanchiktaq: haku video-kunata rurasun, chaypi machunchikkunata qallunchikta rimachkaqta, imaymana rurachkaqta churasun, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañupullachkankupuni.
Chaymantapas nillanchiktaq: kunanqa CD-ROM-pi qhallunchikkuna rimaq runakunata churasun, nispa, chaytapas rurallanchiktaq, chaywanpas qhallunchikkunaqa wañupullachkankupuni.
Chaywanpas piñataqchá ninqa: aswan pikunachus qallunchik rimaqkuna kanraq chaykunata rankachurparisun, nispa. Chaymanta chay runakunata kawsarichispa rimanallankupaqpuni, nispa. Chaykuna rurana kamaqa lliwñachá wañuspa tukukusun, rikch’arimunankupaqqa manaña pi rimaqmasinkuna kanqañachu, nitaq pipas uyariqnin kanqachu.
Imatañataq rurasun mana qallunchikkuna wañunanpaqri.
Kay qillqapin wawqinchik niwachkanchik, manam ima rurasqanchikpas, pi mink’akusqanchik allin umasapa runapas qallunchiktaqa kawsachinqachu, sichus mana ñuqanchik rimasunchu chayqa. Chayraykum ñuqanchikpuni kasun qallunchik wañuchiqqa, mana wawanchikkunawan rimaspa, may tarikusqanchikpipas mana qallunchikta rimaspa.
Chaymantapas nillawanchiktaqmi: -ama p’inqakusunchu imayna qallunchik kasqanmanta, nispa. Amapuni nisunchu: -manam allinchu nispaqa; amapunim nisunchu: -paykunan, chaykunan, haqaykunan, chhaqaykunan, qamkunan qalluyku wañuchiq kankichik nispapas. Amaña mana allin ñawpa kawsayta yuyarispa, kunanmantapacha tukuy imaymanata rurasun. Ichaqa yachananchikmi hayk’aq, imapachapi ima ruraytapas, imaynatam wakin llaqtakunapi rurachkanku qallunku t’aqyachinanpaq chaytapas qhawarispa. Manam imapas rurarpayllachu.
Quchapampa, tika phanchiy killa, iskay waranqa ukniyuq wata,
Kay qillqan rikhurirqa: G. Cartoni (ed) Stabilising Indigenoos languages. Flagstaff, Arizona. Northein Arizona University. Pp. xiii – xv. Richard Littlebear sutiyuq runapa ingles nisqa simipi qillqasqan. Chantañataq ñuqa Martín Castillo qichwa simiman tikraykuni.